Molenrestant.
De Oude Molen begon als een graanmolen en wordt reeds vermeld in een akte die dateert van 14 december 1290. Hij duikt geregeld op in geschriften onder andere in 1414 en in pachtakten zien we telkens de uitbatingswaarde stijgen ( b.v. 1426, 1508, 1567). Er zijn diverse huurders gekend.
In de 18de eeuw werd de graanmolen een papiermolen (Brusselse papiermakers Foppens) maar is in 1830 opnieuw een graanmolen.
Gebroeders STEVENS voerden in 1857 aan de watermolen grote transformaties uit met onder meer een zeer groot waterwiel : diameter 5,90 m, breedte 2,73 meter; een onderslagrad. Ze geven aan het gebouw de vorm zoals we die kennen uit de oudste foto. Die dateert van voor 1864 want toen pas werd de kerk gebouwd die op de foto-met-paard nog ontbreekt.
Eind 19de begin 20ste eeuw kwam een vennootschap tot stand tussen STEVENS en DECOSTER en werd door hen een graanmolen gebouwd in het centrum van Overijse. Die werd aangedreven door een stoommotor, deze zogenaamde “Vuurmolen” herbergt momenteel de gemeentelijke administratie. Dat betekende het einde van de watermolen als graanmolen. Er kwam nog een “mégisserie à vapeur” in ; een zeemtouwerij aangedreven met stoomkracht. Het vermoeden bestaat dat de stoommotor uit Overijse naar Tombeek kwam want de stoommotor werd daar immers tamelijk snel vervangen door elektrische motoren en geraakte er in onbruik.

Wereldoorlog II
Bij de aftocht van het Belgische leger werden, om de inval van de Duitse troepen te vertragen, bruggen over rivieren en kanalen gedynamiteerd. Bij de ontploffing van de brug over de Laan hadden de omliggende gebouwen zwaar te lijden. De gigantische schuur op de oude postkaarten te zien even hoog als het molenaarshuis werd herleid tot het volume van de huidige feestzaal “Tombeekplage & ateliers”.

Na de oorlog werd de watermolen herbouwd als leerlooierij. Uit amateurfoto’s (1945-1948) vanuit de zwemvijver kan worden afgeleid dat een ijzeren schouwpijp werd vervangen door een in steen opgetrokken schoorsteen.
Het gebouw verkeerde al rond 1960 in slechte staat en het binnenwerk was al verwijderd.
Vanaf eind de jaren ’70 tot begin de jaren ’90 werden er door het bedrijf PLASTICAM plastic zakken gemaakt en bedrukt.

Brand
De molen werd erg beschadigd door een brand tijdens de nacht van 10 op 11 juli 1876. De schade werd hersteld en de molen werd verder uitgebaat door de familie Stevens tot in 1925.
Op 1 september 1999 werd de Oude Molen door een zware brand getroffen. Het gebouw brandde totaal uit en werd lastens de toenmalige burgemeester nog dezelfde avond met de grond gelijkgemaakt. Daarbij viel bouwmateriaal van de over de Laan gebouwde molen in de rivier. Tijdens het drieste verwijderen daarvan werd het sluiswerk gesloopt en uit de Laan gehaald.

Huidige toestand.
Wat overblijft : de Laan loopt ter hoogte van de vroegere molen nog steeds tussen twee muren met daaronder een vloer. De “Pegel” van 1857 is nog aanwezig. Er zou met relatief weinig werk opnieuw kunnen worden gestuwd. Het gebouw waarin tijdens het interbellum een stoommachiene werd ingebouwd staat eveneens nog overeind. Door die stoommachiene werd een lange as aangedreven die liep over gans de lengte van de molen. Achter het gebouw werd een muur voorzien van een glazen dak, een “licht hangaar”. Die lange muur ontsnapte eveneens aan de afbraakwoede. Parallel met die muur loopt ondergronds een “bypass” met een kunstwerk : sluiswerk dat de molenaar toeliet bij werkzaamheden aan het waterwiel het water van de Laan om te leiden naar de nabijgelegen Leibeek, die valt een weinig verder opnieuw in de Laan.

bronmateriaal in hoofdzaak terug te vinden op molenecho’s
foto’s komen uit archief Mathieu STEENSELS, fam. JAUQUET, collectie postkaarten in bruikleen Margriet Rosier & Ida BERGIERS, Vuurmolen : Collectie MOT en eigen foto’s Kris Goris